دولت بایدن بر تلاش خود برای تحقق "معامله بزرگ" در خاورمیانه که شامل عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان نیز می‌شود، افزوده. واشنگتن معتقد است اگر بتواند موانع مهم را کنار بزند، منافعی مهم کسب خواهد کرد.
دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: رویترز
نویسندگان: مت سپتالنیک، ستیور هولند
مترجم: حمید رضا بابایی
دولت بایدن بر تلاش‌های جمعی خود برای تحقق "معامله بزرگ" در خاورمیانه که شامل عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی نیز می‌شود، افزوده است. واشنگتن معتقد است اگر بتواند موانع مهم را کنار بگذارد، منافعی مهم کسب خواهد کرد.
دستیاران جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، پیگیری این مسئله دیپلماتیک را در اولویت سیاست خارجی دولت قرار داده‌اند، این در حالی است که کارشناسان نسبت به آن ابراز بدبینی و تردید کرده‌اند و می‌گویند زمان، شرایط و رهبری کنونی کشورهای منطقه برای اَبَرمعامله‌ای که جغرافیای سیاسی خاورمیانه را دگرگون خواهد کرد، مناسب نیست.
این مسئله برای رئیس جمهور آمریکا نوعی عقب‌گرد محسوب می‌شود، کسی که بیشترین زمان خود را در دوره نخست ریاست جمهوری صرف رویگردانی از دخالت بیشتر دیپلماتیک در معضلات منطقه کرده و این سوالات را در ذهن بسیاری برانگیخته است که چرا وعده‌ای داده است که تحقق آن اینقدر چالش برانگیز است، از بَرِ این رویکرد چه دستاوردی خواهد داشت و این که آیا سرانجام هزینه‌ای گزاف پرداخت خواهد کرد؟
به گفته منابع مطلع، تلاش برای برقراری روابط میان اسرائیل و عربستان ـ که دشمنان دیرینه هم بوده‌اندـ نقطه ثقل مذاکراتی پیچیده است که محورهای آن شامل تضمین‌های امنیتی آمریکا، کمک‌های هسته‌ای غیرنظامی به عربستان و امتیازات اسرائیل به فلسطینی‌ها است.
در حالی که مقامات آمریکایی اصرار می‌کنند تا حصول هرگونه توافق در این خصوص فاصله زیادی وجود دارد، در محافل خصوصی از منافع بالقوه آن سخن می‌گویند، از جمله جلوگیری از تشدید احتمالی مناقشه میران اعراب-اسرائیل، تشدید تقویت جبهه ضد ایران در منطقه و مقابله با تلاش‌های چین برای نفوذ در خلیج فارس. در صورت تحقق این امر، بایدن هم در انتخابات نوامبر ۲۰۲۴ برگ برنده‌ای در سیاست خارجه به دست خواهد آورد.
جاناتان پانیکوف، معاون سابق افسر اطلاعاتی دولت آمریکا در خاورمیانه که اکنون در اندیشکده شورای آتلانتیک حضور دارد، می‌گوید: "خیلی چیزها هستند که شاید درست از آب درنیایند، اما اگر چنین چیزی رخ دهد (عادی سازی روابط اسرائیل-عربستان) این مساله دستاوردی عالی در عرصه سیاست خارجی خواهد بود."
فرصت کوتاه؟
به گفته منابع مطلع، گرچه زمان‌بندی مشخصی در این خصوص وجود ندارد، اما دستیاران بایدن معتقدند احتمالا پیش از آن که کارزارهای انتخاباتی تمام اوقات رئیس جمهور را به خود اختصاص دهد، فرصتی اندک برای حصول توافق دست خواهد داد.
ولی مقامات آمریکایی پذیرفتهاند، موانع فراوانی وجود دارد که سبب شده است هیچ موفقیتی تضمین نشود. مذاکرات میان عربستان و اسرائیل با نمایندگان بایدن به عنوان واسطه، صورت گرفته است.
یک مقام آمریکایی به شرط فاش نشدن نام گفت: "فعالانه در حال مذاکره هستیم. اما در حال حاضر، حتی اصولی که نشان دهد توافق به چه شکل خواهد بود نیز وجود ندارد."
افراد نزدیک به مذاکرات می‌گویند حتی در این شرایط هم دستیاران بایدن به تدریج در حال توضیح مسایل به نمایندگان ارشد مجلس آمریکا هستند. تمرکز آنها، هم‌‌حزبی‌های دمکرات بایدن هستند که عملکرد حقوق بشری عربستان را محکوم کرده‌اند. اما اگر هرگونه توافقی به تایید کنگره نیاز داشته باشد، حمایت آنها ضروری است.
ضرورت مقابله با چین که تلاش می‌کند در عربستان و سایر کشورهای خلیج فارس جایگاهی برای خود دست و پا کند، و نیز اشتیاق آمریکا برای بهبود روابط با ریاض که بایدن زمانی قول داده بود "مطرودش" خواهد کرد، نقطه تلاقی قوای محرکه دولت بایدن را در این خصوص تشکیل می‌دهد.
متحد کردن اسرائیل و عربستان به عنوان دو قدرت بزرگ نظامی منطقه می‌تواند به همکاری علیه ایران – دشمن مشترک که آمریکا به دنبال مهار آن است – حالت رسمی ببخشد.
به گفته افراد مطلع، دولت بایدن همچنین نیم نگاهی به نقش رهبری در منطقه دارد تا عربستان و سایر کشورهای نفتی خلیج فارس بیش از این در تلاش‌های صورت گرفته برای منزوی کردن روسیه – به دلیل جنگ اوکراین – از قافله عقب نمانند.
گذشته از این، عادی‌سازی روابط میان اسرائیل و عربستان، به مذاق طرفداران اسرائیل در انتخابات آمریکا هم خوش خواهد آمد و در این صورت جمهوری خواهان دشوار بتوانند با همراهی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل، بایدن را به خاطر تقلب‌های انتخاباتی به باد انتقاد بگیرند.
گرچه انتخابات آمریکا به ندرت تحت تاثیر سیاست خارجی قرار می‌گیرد، اما شاید بایدن که برای پیروزی مجدد در رقابت‌های سال بعد، دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین و جمهوری‌خواه را به عنوان رقیب پیش رو دارد، به این میراث خود در عرصه سیاست خارجی بیندیشد.
آرون دیوید میلر، مذاکره کننده سابق امور خاورمیانه و تحلیل‌گر کنونی اندیشکده کارنگی آمریکا می‌گوید: "معامله‌ای بزرگ خواهد بود، اما سوال این است که بایدن حاضر است چقدر بابت آن هزینه بپردازد."
راضی کردن محمد بن سلمان، معروف به ام بی اس، ولیعهد و حاکم واقعی عربستان از جمله چالش‌ها خواهد بود.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که وی به دنبال حمایت آمریکا به سبک ناتو است تا در صورت حمله به عربستان، از آن برخوردار شود. بن سلمان همچنین درپی سلاح‌های پیشرفته و همچنین دریافت کمک برای پیشبرد برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان است.
از دیگر خواسته‌های عربستان، امتیازات قابل توجه اسرائیل به فلسطینی‌ها است تا دورنمای تشکیل کشور مستقل فلسطینی همچنان زنده بماند. بایدن نیز به دنبال این مسئله است، اما دولت راست افراطی نتانیاهو، تمایل چندانی به این امر نشان نداده است.
بسیاری در کنگره آمریکا به دلیل قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در سال ۲۰۱۸ و همچنین دخالت نظامی ریاض در یمن، منتقد شدید بن سلمان هستند، لذا کنگره در قبال روابط جدید آمریکا-عربستان روی خوش نشان نخواهد داد.
سناتور کریس مورفی به رویترز گفت: "من قطعا بسیار نگران توافق امنیتی هستم که آمریکا را ملزم می‌کند از دولت عربستان پیشتیبانی کند، دولتی که در منطقه به شدت غیرمسئولانه عمل کرده است. "
مورفی، عضو کمیته روابط خارجی سنا از حزب دمکرات آمریکا، افزود که وی از عادی سازی روابط عربستان-اسرائیل حمایت می‌کند و آماده بازبینی در هرگونه توافق گسترده‌تر است، اما به سادگی قانع نخواهد شد.
به گفته یک منبع مطلع، جرد کوشنر که در دولت ترامپ سردمدار توافقات سه جانبه میان اعراب و اسرائیل موسوم به پیمان ابراهیم بود، از پدر همسرش (ترامپ) خواسته است از تلاش‌های بایدن حمایت و آن را مهر تاییدی بر سوابق عملکرد خود در خاورمیانه بداند.
برای نتانیاهو، روابط دیپلماتیک با عربستان، خادم حرمین شریفین در اسلام، جایزه‌ای است که مدت‌ها انتظار آن را می‌کشید، جایزه‌ای که می‌تواند سایر کشورهای اسلامی را تشویق کند رویکرد عربستان را پیش گیرند تا زمینه برای یکپارچگی اقتصادی اسرائیل در خاورمیانه‌ی وسیع فراهم شود.
اما دولت ائتلافی نتانیاهو احتمالا با هر چیزی فراتر از ژست‌های معمولی برای فلسطینی‌ها مخالفت خواهد کرد و این مسئله سبب خواهد شد هرگونه توافق عادی سازی روابط، به بیراهه برود.
گفتگو‌های بایدن با نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل نشانگر آن است که وی چقدر آماده همراهی است.
نتانیاهو نیز مانند بن سلمان کار چندانی انجام نداده است که ثابت کند اولویتش معامله کردن با دور دوم ریاست جمهوری ترامپ است؛ و این شرایط بیانگر آن است که آنها احتمالا منتظر نتایج انتخابات آمریکا هستند.
به گفته کارشناسان، اگر زمان از دست برود، دولت آمریکا احتمالا مجبور خواهد شد به توافقی محدودتر تن دهد و یا این که تلاش کند در خصوص چارچوب‌های پیمان صلح در آینده، توافق حاصل شود.
در این صورت اگر بایدن برنده انتخابات ریاست جمهوری شود، باید در آینده درباره جزئیات این پیمان تصمیم گیری شود.
